Ostatnie pożegnanie A. K. Velana - wielkiego dobroczyńcy i absolwenta naszej szkoły
Ze smutkiem informujemy, że 29.09.2017 r. zmarł A. Karel Velan, wielki przyjaciel szkoły, główny sponsor Szkolnego Obserwatorium Astronomicznego Copernicus, nasz absolwent z roku 1935. Miał 99 lat. Był nieprzeciętną osobą - wynalazcą, przedsiębiorcą, założycielem firmy o światowym zasięgu VelanValve Corporation (powołał ją do życia w Montrealu w 1950 r.; z główną siedzibą w Kanadzie, obecnie posiada oddziały w USA, Wielkiej Brytanii, Francji, w Niemczech, w Portugalii, w Chinach, na Tajwanie i w Korei Południowej), produkuje zawory. Do końca swoich dni zaangażowany w życie firmy, rozwijał swoje zainteresowania: był znawcą i pasjonatem astronomii i kosmologii, autorem dwóch cenionych książek w tej dziedzinie The Multi-Universe Cosmos (1992) i Birth and History of the Cosmos (2000 wyd. w językach angielskim, francuskim i chińskim), także fizyki. W Quebecu w Kanadzie ufundował dwa muzea kosmologii. Był laureatem wielu cenionych międzynarodowych nagród w dziedzinie nauk ścisłych, przedsiębiorczości oraz filantropii, która odgrywała bardzo ważną rolę w jego życiu. Cenił sport i uprawiał amatorsko, ale regularnie kilka dyscyplin.
A. Karel Velan swoje dzieciństwo i młodzieńcze lata spędził w Żywcu. Był uczniem naszej szkoły (wówczas Państwowego Gimnazjum Koedukacyjnego) i tu zdał maturę w roku 1935. Potem osiadł w Czechosłowacji (w miejscu urodzenia) i podjął tam studia, ale przerwała mu je wojna, kontynuował naukę we Francji. Opuścił Czechosłowację wraz z żoną w 1948 r., następnie po pobycie w Szwajcarii, gdzie prowadził badania na politechnice w Zurychu, osiadł na stałe w Kanadzie.
Jego historia na nowo splotła się z naszą szkołą, gdy podczas jednego z kilku krótkich pobytów w Polsce od czasów wojny zapragnął powrócić na chwilę do Żywca, miejsca, gdzie dorastał i gdzie się kształcił. Pewnego sierpniowego dnia w 2003 r. wraz z przyjacielem z czasów szkolnych p. Leonem Fornerem zawitali do budynku liceum. Jedyną osobą, która ich przyjęła podczas tego nieumówionego spotkania, był woźny szkolny, któremu Pan Velan zostawił swoją wizytówkę. Po kilku dniach została ona przekazana do mnie i dzięki niej rozpoczęła się korespondencja między nami: szkołą i jej dawnym uczniem, który cenił wartość wykształcenia i nauczycieli, jacy mu je dawali. W tym czasie przygotowywaliśmy się do obchodów Jubileuszu 100-lecia, na który A. Karel Velan, już wtedy nasz darczyńca, szczęśliwie przybył jako Honorowy Gość, co sobie bardzo cenił. W 2006 r. przyjechał po raz drugi (w czasie trzydniowej podróży z Kanady do Europy niedzielny poranek i południe przeznaczył na wizytę w swojej starej szkole) aby rozmawiać o planowanej pomocy nam w budowie obserwatorium astronomicznego. Efekt tego spotkania dziś stanowią zrealizowane plany i ambicje szkoły, której patronuje Mikołaj Kopernik - mamy obserwatorium! Jego głównym sponsorem jest właśnie A. K. Velan, niepospolity człowiek, którego warto stawiać jako przykład kogoś, kto pracą własnego umysłu oraz siłą swych pasji i zainteresowań, szacunkiem dla nauki, przedsiębiorczością i przy tym tak ważną umiejętnością działalności filantropijnej zostanie na zawsze w naszej wdzięcznej pamięci. Obyśmy umieli się uczyć od niego takiej postawy.
Pan Velan do końca życia utrzymywał z nami listowny kontakt, mamy jego książkę i wpisy do Kroniki Szkoły.
Zapraszamy do zapoznania się z opowieścią o jego życiu - tekstem, w którym mówi również o swoim żywieckim epizodzie w biografii i o naszej szkole: http://www.valvemagazine.com/web-only/categories/interviews/5043-a-k-velan-a-universal-view-of-an-earthly-industry.html
Przy tej okazji przypominamy również jego postać w prezentacji poświeconej powstawaniu Szkolnego Obserwatorium Astronomicznego Copernicus zobacz.
Aleksandra Bura
źródło fotografii oraz informacji biograficznych: https://www.velan.com/en/company/news?id=1216